Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η εποχή του Πρακτικά Συνεδρίου (29 Ιουνίου – 1 Ιουλίου 2021)
Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η εποχή του Πρακτικά Συνεδρίου (29 Ιουνίου – 1 Ιουλίου 2021) Επιστημονική επιμέλεια Αντώνης Αντωνίου Ελένη Αντωναράκου ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΘΗΝΑ 2024
Συντελεστές Συνεδρίου Οργάνωση Δήμος Μουζακίου Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας Συνδιοργάνωση Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας Περιφέρεια Θεσσαλίας Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Επιστημονική Επιτροπή Αντώνης Αντωνίου Διδάκτωρ Οικονομικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Σορβόννης, Συνεργάτης Ερευνητής Ακαδημίας Αθηνών Μανόλης Αρκολάκης Ιστορικός, Συνεργάτης Ερευνητής Ακαδημίας Αθηνών / Επιτροπής Ερευνών Πανεπιστημίου Κρήτης Απόστολος Μαγουλιώτης Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Κατερίνα Π. Μπρέγιαννη Διευθύντρια Ερευνών Κ.Ε.Ι.Ν.Ε. Ακαδημίας Αθηνών Αντώνης Σμυρναίος Αναπληρωτής Καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας, Ιστορίας της Ν. Εκπαίδευσης και Διδακτικής της Ιστορίας, Π.Τ.Δ.Ε., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Δημήτρης Τσιάμαλος Διδάκτωρ Ιστορίας, Φιλόλογος Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων © 2024 Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων ISBN: 978-960-560-247-5
Συντελεστές Έκδοσης Επιμέλεια Έκδοσης Δρ Μαρία Καμηλάκη Αναπλ. Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης & Εκδόσεων της Βουλής Επιστημονική Επιμέλεια Αντώνης Αντωνίου Διδάκτωρ Οικονομικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Σορβόννης, Συνεργάτης Ερευνητής Ακαδημίας Αθηνών Ελένη Αντωναράκου Φιλόλογος-Ιστορικός, ΒΑ ΜΑ, τ. Προϊσταμένη του Τμήματος Βιβλιοθήκης Πόλης & Διαχείρισης Συστημάτων Βιβλιοθήκης, Βιβλιοθήκη της Βουλής Φιλολογική Επιμέλεια Δρ Ιουλιανή Θεοδόση Τμήμα Κοινοβουλευτικών Αρχείων, Βιβλιοθήκη της Βουλής Διορθώσεις τυπογραφικών δοκιμίων Αναστασία Παπακωνσταντίνου Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης & Εκδόσεων της Βουλής Μάρθα Μαγείρου Βιβλιοθήκη της Βουλής Σχεδιασμός Δημήτρης Ζαζάς Παναγιώτης Τζοανάκης Τμήμα Σχεδιασμού, Εργασιών Προεκτύπωσης και Ενημέρωσης, Διεύθυνση Εκδόσεων & Εκτυπώσεων της Βουλής Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία Αθανάσιος Αθανασιάδης Τμήμα Παραγωγής, Διαχείρισης Εκδόσεων και Εξυπηρέτησης Κοινού, Διεύθυνση Εκδόσεων & Εκτυπώσεων της Βουλής Διοικητική Εποπτεία Σωτήριος Χρ. Στασινόπουλος Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εκδόσεων & Εκτυπώσεων της Βουλής Αθηνά Μ. Συναρέλλη Αναπλ. Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Βιβλιοθήκης της Βουλής
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αντί Προλόγου........................................................................ 13 Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων ................................ 17 Χαιρετισμός του Πρόεδρου της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Μανώλη Στεργιόπουλου ........................................................ 19 Χαιρετισμός και κήρυξη έναρξης εργασιών του Συνεδρίου από τον ...................................... τ. Υπουργό Δικαιοσύνης και Βουλευτή Καρδίτσας κ. Κώστα Τσιάρα ............... 21 Χαιρετισμός του Δημάρχου Μουζακίου κ. Θεοφάνη Στάθη ............................ 23 Χαιρετισμός της Βουλευτού Καρδίτσας κ. Ασημίνας Σκόνδρα, ως Εκπροσώπου της Βουλής των Ελλήνων ........................................ 25 Οι στόχοι του Συνεδρίου από τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής δρα Αντώνη Α. Αντωνίου ......................................................... 27 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΠΡΩΤΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021 Εναρκτήρια Συνεδρίαση Προεδρείο: Θεοφάνης Στάθης, Μανώλης Στεργιόπουλος, Αντώνης Α. Αντωνίου ΚΑΤΕΡΙΝΑ Π. ΜΠΡΕΓΙΑΝΝΗ, Μνήμη της Επανάστασης και η αμφιθυμία για τους οπλαρχηγούς: Οι συνδηλώσεις των απεικονιστικών πηγών για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη ..................................................... 33 ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ, Γεώργιος Καραϊσκάκης και Οδυσσέας Ανδρούτσος: βίοι παράλληλοι, ταυτότητες υβριδικές σε εποχές συγκρότησης του ηρωισμού . . . . . 47 ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021 Πρώτη πρωινή συνεδρία Προεδρείο: Κατερίνα Π. Μπρέγιαννη, Δημήτρης Τσιάμαλος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β. ΔΗΜΟΥΛΑΣ, Η πικρή παιδική μοίρα, που ακολουθούσε μια ζωή τον Καραϊσκάκη .......................................................... 63 ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΤΖΑΚΙΩΤΗΣ, Συμπράττοντας στην ανταρσία κατά του Σουλτάνου: Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης στο Βιδίνι της Βουλγαρίας (1798) ........................ 81 ΗΛΙΑΣ ΑΠ. ΒΑΛΙΑΚΟΣ, Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η φυματίωση ...................... 97 ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΑΤΟΣ, Ο Γ. Καραϊσκάκης της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης ................ 103 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ως στρατιωτικός ηγέτης . . . . . . 119 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ – ΑΙΝΙΑΝ, Ο Καραϊσκάκης όπως τον γνώρισε ο Δημήτριος Αινιάν .............................................................. 153
ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021 Δεύτερη πρωινή συνεδρία Προεδρείο: Αντώνης Σμυρναίος, Μανώλης Αρκολάκης ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΜΑΛΚΙΔΗΣ, Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η «δίκη» του .................... 161 Β.Δ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η Παράδοση, λαϊκή και λόγια .................................................................. 175 ΚΩΣΤΑΣ ΑΚΡΙΒΟΣ, Ένα «αγγείον αλαβάστρινον» (και) στα χρόνια του Εμφυλίου . . . . . . . 185 ΣΤΕΦΑΝΟΣ Γ. ΚΟΥΤΡΑΣ – ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΞΕΝΙΤΙΔΟΥ – ΙΩΑΝΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, Η σκιαγράφηση της μορφής του «Αχιλλέα της Ρωμιοσύνης» στα σχολικά εγχειρίδια της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης .................. 193 ΜΑΡΙΑ ΠΑΝ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΜΠΟΤΟΝΑΚΗ – ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΥΤΗΣ, Αναζητώντας τα χνάρια από το πέρασμα του Γεωργίου Καραϊσκάκη στον ευρυτανικό χώρο ........................................................... 215 ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021 Απογευματινή συνεδρία Προεδρείο: Βασίλειος Αναγνωστόπουλος, Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΡΚΟΛΑΚΗΣ, Οι αναπαραστάσεις των οπλαρχηγών του 1821 στη μαζική και λαϊκή κουλτούρα του Μεσοπολέμου και η περίπτωση του Γεωργίου Καραϊσκάκη ....................................................... 243 ΕΛΛΗ ΔΡΟΥΛΙΑ, Όψεις του δημόσιου λόγου απέναντι στον Καραϊσκάκη: ο μεσολογγίτικος Τύπος, οι λόγοι και η Ιστορία του Σπυρίδωνος Τρικούπη . . . . . . . 253 ΓΙΑΝΝΑ ΚΑΤΣΙΑΜΠΟΥΡΑ, Η θεμελίωση της κοινωνικής ιστορίας στην Ελλάδα και το 1821: ερμηνείες και διαμάχες ............................................... 263 ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΉΤΑΣ, Μυθοπλαστικές βιογραφίες του ευκλεούς αγωνιστή Γεωργίου Καραϊσκάκη ........................................................... 271 ΜΑΡΙΑ ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ, Ωδές στον Γεώργιο Καραϊσκάκη: προσλήψεις και κατασκευές μετά θάνατον .................................................... 283 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Η καταφυγή την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού στα Κύθηρα, το προσφυγικό πρόβλημα και η κοινωνική, εθνική και συγγραφική του δράση την περίοδο διαμονής του στο νησί .............................................. 297 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΙΑΜΑΛΟΣ, Το αρματολίκι των Αγράφων και η διαμάχη Γεωργίου Καραϊσκάκη - Γιαννάκη Ράγκου ....................................... 309 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Όψεις του Γεώργιου Καραϊσκάκη στον ελλαδικό Τύπο κατά τα μέσα του 19ου αιώνα .............................................. 323 ΤΡΙΤΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2021 Πρώτη πρωινή συνεδρία Προεδρείο: Γεώργιος Λεοντσίνης, Έλλη Δρούλια ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ, Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης στη μεταπολεμική και μεταπολιτευτική νεοελληνική ποίηση ........................................ 339 10 Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11 ΣΟΦΙΑ ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΝΝΗ, Συγκριτική μελέτη δύο θεατρικών κειμένων με θέμα τον Γεώργιο Καραϊσκάκη ................................................ 347 ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΚΑΛΥΒΙΩΤΗΣ, Ηχογραφήσεις Τραγουδιών για το 1821 - Το τραγούδι του Γ. Καραϊσκάκη ................................................. 361 ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΗΛΑΚΗ, Η ιδιόλεκτος του Γ. Καραϊσκάκη ................................. 375 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΣΛΗΣ, Η διαχείριση της μορφής του Γ. Καραϊσκάκη στο σύγχρονο ψηφιακό περιβάλλον .............................................. 387 ΘΩΜΑΣ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΟΥΛΟΣ, «Δεν θά ιδώ τήν γην τής γεννήσεώς μου ελευθερωμένην...». Ήρωες του 1821. Η ζωή και η δράση του αρματολού Διαμαντή Ολύμπιου Νικολάου ................................................... 399 ΤΡΙΤΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2021 Δεύτερη πρωινή συνεδρία Προεδρείο: Απόστολος Μαγουλιώτης, Αντώνης Ντάνης ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΛΕΣΗΣ, «Άξιος διάδοχος του αοιδίμου πατρός του»: ο στρατιωτικός και πολιτικός Σπυρίδων Καραϊσκάκης (1825 - 1898) .............................. 409 ΑΝΤΩΝΗΣ Α. ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Ο εγγονός του Γεωργίου Καραϊσκάκη, βουλευτής Καρδίτσας Γεώργιος Καραϊσκάκης ............................................... 427 ΜΑΡΙΝΑ ΜΠΑΝΤΙΟΥ, Η πρόσληψη της δράσης του Καραϊσκάκη στην εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά ............................................... 445 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΛΑΧΟΣ, Η νεανική επαναστατική δράση του Γεωργίου Καραϊσκάκη μέσα από γραπτές και προφορικές παραδόσεις ................................... 455 ΑΛΕΞΗΣ ΓΑΛΑΝΟΥΛΗΣ, Μια συνολική εικόνα του Γεωργίου Καραϊσκάκη, όπως αυτή θωρείται 200 χρόνια μετά ............................................. 461 ΤΡΙΤΗ ΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ: 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2021 Απογευματινή συνεδρία Προεδρείο: Δημήτριος Τσιάμαλος, Αντώνης Α. Αντωνίου ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΤΑΜΠΑΚΑΚΗΣ, Η μορφή του Γεωργίου Καραϊσκάκη στην Τέχνη ........... 479 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΑΜΒΟΥΡΗ, Η μορφή του Γεωργίου Καραϊσκάκη στον Τύπο ως μέσον εμψύχωσης των Ελλήνων (1919-1950) .................................. 487 ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΑΓΓΕΛΗΣ, Έθος και Ήθος. Λόγος και αθυροστομία του Καραΐσκου . . . . . 503 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΟΝΤΙΚΑΣ, Μελετώντας, ιστορικά την πολεμική δράση του Καραϊσκάκη και τον έφιππο ανδριάντα του ...................................... 533 ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΝΤΑΝΗΣ, ΣΤΕΛΛΑ ΖΑΜΠΑΛΟΥ, ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΚΑΛΑΜΠΑΛΙΚΗ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ, ΣΤΕΛΛΑ - ΑΔΕΛΑΪΔΑ ΚΟΤΡΩΝΗ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΠΑΛΑΤΣΟΥ, Εκσυγχρονίζοντας το Λαογραφικό Μουσείο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» ........... 547 ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΡΟΥΣΙΑΚΗΣ, Ένας Φαναρ-Μαγουλιώτης στον στρατό του Σ. Καραϊσκάκη . . 553 Απολογισμός των εργασιών του Συνεδρίου από τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής δρα Αντώνη Α. Αντωνίου ......................... 559 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΕΔΡΩΝ ................................................................ 563
Λεπτομέρεια: Προτομή του Γεώργιου Καραϊσκάκη, Πεδίον του Άρεως Φωκίων Ρωκ, 1937
Αντί Προλόγου Με μεγάλη χαρά παραδίδουμε στο ευρύ κοινό τον ολοκληρωμένο τόμο των Πρακτικών του Συνεδρίου για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και την εποχή του, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Μουζάκι από τις 29 Ιουνίου μέχρι και την 1η Ιουλίου 2021. Το Συνέδριο οργανώθηκε από τον Δήμο Μουζακίου και την Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας, με τη συνδιοργάνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφερειακής Ενότητας Καρδίτσας της Περιφέρειας Θεσσαλίας και της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων, τελούσε δε υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων. Πλήθος επιφανών εισηγητών, αλλά και άοκνοι τοπικοί ερευνητές προσήλθαν και κατέθεσαν το πνευματικό τους έργο. Προσηλωμένοι στο έργο μας και παρά τις αντιξοότητες οδηγηθήκαμε στο αίσιο τέλος της προσπάθειάς μας. Πετύχαμε να συνθέσουμε έναν όσο το δυνατόν πιο πλήρη, επιστημονικά έγκυρο και ποιοτικό τόμο, ώστε να αναδείξουμε τον ερευνητικό μόχθο των εισηγητών, οι οποίοι ήταν και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του Συνεδρίου. Με μεγάλη προσπάθεια πετύχαμε να συνεργαστούμε αποτελεσματικά και να συμπεριλάβουμε το σύνολο σχεδόν των εισηγήσεων, ώστε να εμπλουτιστεί ακόμη περισσότερο η γνώση μας για τον αρχιστράτηγο της Επανάστασης του 1821 Γεώργιο Καραϊσκάκη και την εποχή του. Ευχαριστώ για την άψογη συνεργασία τους την Αν. Γενική Διευθύντρια Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης & Εκδόσεων Δρα Μαρία Καμηλάκη, την Αν. Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής κα Αθηνά Μ. Συναρέλλη και τις επιμελήτριες της Βιβλιοθήκης της Βουλής Ελένη Αντωναράκου και Ιουλιανή Θεοδόση, οι οποίες με ιδιαίτερο ζήλο και προσήλωση εργάστηκαν άοκνα για την ολοκλήρωση των Πρακτικών. Ευχαριστώ, επίσης, τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής, τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Μανώλη Στεργιόπουλο και τον Δήμαρχο Μουζακίου κ. Θεοφάνη Στάθη. Ο καθένας τους συνεισέφερε με ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο στο να φέρουμε σε πέρας το έργο μας. Ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου Αντώνης Α. Αντωνίου Διδάκτωρ Οικονομικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Paris 1 - Sorbonne
Χαιρετισμοί που εκφωνήθηκαν κατά την έναρξη του Συνεδρίου YZ
Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα Ο αναστοχασμός και η εμβάθυνση στη νεότερη Ιστορία μας, ιδιαίτερα στις μορφές και στα γεγονότα που σφραγίζουν τις κρίσιμες, καθοριστικές για την εθνική μας πορεία περιόδους της, αποτελούν πολύτιμα εφόδια για την αυτοσυνειδησία μας, θεμέλιο για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας. Η Επανάσταση του 1821, το έπος της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, είναι δίχως άλλο η κορυφαία ιστορική στιγμή του νεότερου βίου μας, η απαρχή της πορείας μας στον σύγχρονο κόσμο ως έθνος ελεύθερο, ως κράτος ανεξάρτητο και κυρίαρχο. Στο μεταίχμιο εκείνο της Ιστορίας, όπου το παλιό φάνταζε ακόμα πανίσχυρο και το καινούριο πάσχιζε, αβέβαιο, να γεννηθεί, κάποιες μορφές ξεχώρισαν για την αποφασιστική συμβολή τους στην έκβαση του τιτάνιου απελευθερωτικού Αγώνα. Ανάμεσά τους, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο «αετός της Ρούμελης», ο περιφρονημένος «γιος της καλογριάς», που αναδείχθηκε σε μια εκπληκτική στρατηγική ιδιοφυΐα, ο πολέμαρχος που εμψύχωνε τους σκλαβωμένους και τους εμφυσούσε την πίστη στη νίκη, ο γενναιόψυχος και ακατάβλητος –παρ’ ό,τι ασθενικός–, ο πολυμήχανος, ο αθυρόστομος και περιπαιχτικός. Ο Καραϊσκάκης άρθηκε πάνω απ’ ό,τι διαφαινόταν ως ταπεινό πεπρωμένο του και αδάμαστος άνοιξε τον δρόμο προς τις ένδοξες κορυφές της Ιστορίας. Η ανυπολόγιστη προσφορά του στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, οι μοναδικής σύλληψης και στρατηγικής σημασίας νίκες του -όπως αυτές της Αράχωβας και του Διστόμου, μέχρι το επιτελικό του σχέδιο για την απελευθέρωση της Αθήνας, το οποίο ανέκοψε ο βίαιος θάνατός του- τον εντάσσουν στο πάνθεον των μεγάλων στρατιωτικών ηγετών της ελληνικής και ευρωπαϊκής Ιστορίας. Η τελευταία του παραίνεση, όπως μας τη μεταφέρει ο στρατηγός Μακρυγιάννης στα «Απομνημονεύματά» του, «Εγώ πεθαίνω. Όμως εσείς να είστε μονιασμένοι και να βαστήξετε την πατρίδα», είναι το επισφράγισμα της παρακαταθήκης του ήρωα που δικάστηκε, μέσα στη δίνη των εμφύλιων σπαραγμών, ως «εχθρός της πατρίδος». Η μελέτη της προσωπικότητάς του, της πολύπαθης όσο και συναρπαστικής ζωής του, αλλά και της εποχής μέσα στην οποία διαμορφώθηκε και έδρασε, θα είναι πάντα επίκαιρη και αποκαλυπτική. Το τριήμερο συνέδριο που διεξάγεται από τον Δήμο Μουζακίου και την Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων του Νομού Καρδίτσας, υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, συμβάλλει ουσιαστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Σας συγχαίρω για την πρωτοβουλία σας και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του.
Χαιρετισμός του Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Μανώλη Στεργιόπουλου Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας, Είναι μεγάλη τιμή για όλους μας που βρίσκεστε εδώ στην έναρξη αυτού του Συνεδρίου για τον σημαντικότερο ήρωα της Επανάστασης του 1821, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου και της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων, σας καλωσορίζω από την πλευρά μου και σας εύχομαι καλή διαμονή και επιτυχία στις εργασίες σας. Στους πέντε αυτούς μήνες που εργαστήκαμε για τη διοργάνωση του Συνεδρίου σας βεβαιώνω πως το ταξίδι ήταν ηρωικό. Κάθε επαφή, κάθε συνάντηση γινόταν έμπνευση και δέος στο όνομα και τη ζωή του ήρωα. Η Βουλή των Ελλήνων και ο Πρόεδρός της έδωσαν το έναυσμα, αγκαλιάζοντας από την αρχή το Συνέδριο. Ακολούθησε το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Θεσσαλίας και η Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων. Σεβασμιώτατε κ.κ. Τιμόθεε, είστε πραγματικό στήριγμα σε ό,τι κάνουμε. Είχαμε λοιπόν ό,τι χρειαζόμαστε. Η Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής κυρία Έλλη Δρούλια με ενθουσιασμό δέχθηκε την πρόσκληση και έδωσε τον τίτλο του Συνεδρίου «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η εποχή του». Η συνέχεια περιγράφεται στο πρόγραμμα που έχετε στα χέρια σας και η συμμετοχή σας δείχνει την αξία αυτού του Συνεδρίου και το ειδικό βάρος του ονόματος του ήρωα. Σημαντικό επίσης ρόλο έπαιξε η εξαιρετική συνεργασία που είχα με τον Δήμαρχο Μουζακίου Θεοφάνη Στάθη, τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής Αντώνη Αντωνίου και τον Αντιπεριφερειάρχη Καρδίτσας Κωστή Νούσιο. Ό,τι κι αν κόμπιαζε, λυνόταν απνευστί. Υπουργέ, κύριε Κώστα Τσιάρα, ευχαριστώ για όλη τη βοήθεια και τις λύσεις στα δύσκολα. Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης δεν ήταν ένας ήρωας μόνον. Ήταν η έμπνευση, το χάραγμα, το δέος σ’ αυτόν τον Αγώνα για την Ελευθερία. Μια σταγόνα χρέους αισθάνομαι πως κατέθεσα με αυτήν την προσπάθεια. Σας ευχαριστώ.
Χαιρετισμός και κήρυξη έναρξης εργασιών του Συνεδρίου από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Βουλευτή Καρδίτσας κ. Κωνσταντίνο Τσιάρα Σεβασμιώτατε, Κυρία Συνάδελφε, Κύριε Αντιπεριφερειάρχη, Κύριε Δήμαρχε, Κύριε Πρόεδρε της ΕΠΣ, Κυρίες και κύριοι, Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, Το σημερινό Συνέδριο έρχεται να προστεθεί ως κρίκος σε μια μεγάλη αλυσίδα προσπαθειών, που καταβάλλει εδώ και πολλά χρόνια η Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας. Μια προσπάθεια να αναδείξει σε πανελλαδικό επίπεδο τόσο τα μεγάλα γεγονότα που έλαβαν χώρα στον τόπο μας, όσο και τους πρωταγωνιστές. Τις κορυφαίες αυτές προσωπικότητες του Αγώνα, που έζησαν σε τούτα εδώ τα χώματα και έδρασαν και αγωνιστήκαν για την Ελευθερία του Έθνους. Με τη διοργάνωση των Καραϊσκακείων, αναδεικνύουμε τις γνωστές ιστορικές πτυχές στις οποίες ηγήθηκε ο μεγάλος ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Και παράλληλα, φωτίζουμε τις άγνωστες, τις αθέατες πτυχές μιας προσωπικότητας, όμοια με την οποία δεν υπήρξε ποτέ στη διάρκεια των χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης. Ενός αγωνιστή, που με αυταπάρνηση έδωσε τη μάχη για την επιτυχία της Επανάστασης και την Εθνική Παλιγγενεσία, για να κληροδοτήσει στις επόμενες γενιές Ελλήνων μια ελεύθερη πατρίδα πάνω στην οποία οικοδομήθηκε η σύγχρονη ελληνική δημοκρατία που απολαμβάνουμε ακόμη και σήμερα. Με τη συμπλήρωση 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, οι Καρδιτσιώτες αποτίουμε φόρο τιμής στον δικό μας Ήρωα, στον Καραϊσκάκη του Μαυρομματίου, στον Καραϊσκάκη της Καρδίτσας, στον Καραϊσκάκη της Ελλάδας. Οι εξαίρετοι καλεσμένοι ομιλητές στο Συνέδριό σας, ιστοριοδίφες που αναζητούν τις λεπτομέρειες της ζωής και του αγώνα του Γεωργίου Καραϊσκάκη, είμαι βέβαιος πως θα επιβεβαιώσουν με τις εισηγήσεις, τους στίχους του γνωστού τραγουδοποιού για «το ωραίο παλληκάρι που κινείται σαν μύθος». Η Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Καρδίτσας, που ανέλαβε την πρωτοβουλία για το σημερινό Συνέδριο, βεβαίως με την κρίσιμη συμβολή της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Δήμου Μουζακίου, αποδεικνύει την ευγνωμοσύνη που νιώθουμε σε αυτόν εδώ τον τόπο για τον Αρχιστράτηγο της Επανάστασης. Πρωτίστως, όμως, δημιουργεί μια ιστορική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές Καρδιτσιωτών, καθώς δίνεται η δυνατότητα να καταγραφούν στα Πρακτικά ενός Συ-
νεδρίου όλα αυτά τα ιστορικά στοιχεία και να εμπλουτιστεί η ιστορική γνώση για τον ρόλο και τη συνεισφορά του Καρδιτσιώτη Γεώργιου Καραϊσκάκη στην Ελληνική Επανάσταση. Με το σημερινό Συνέδριο, επομένως, ανταποκρινόμαστε σε ένα μεγάλο ιστορικό χρέος της γενιάς μας. Ένα χρέος όχι μόνον στους προγόνους μας, αλλά κυρίως σε αυτούς που έρχονται. Στις επόμενες γενιές Καρδιτσιωτών, ως συνεχιστών μιας τεράστιας ιστορικής κληρονομιάς τούτου εδώ του τόπου. Αυτή η πρωτοβουλία είναι, όμως, συνάμα και μια σπουδαία απόδειξη πως είμαστε αντάξιοι αυτής της κληρονομιάς και πως η Καρδίτσα παραμένει μια σύγχρονη κοιτίδα πρωτότυπων πολιτιστικών και ιστορικών εκδηλώσεων, με πανελλήνια ακτινοβολία που διατηρούν άσβεστη την ιστορική μνήμη και δυναμώνουν τη φλόγα του πατριωτισμού που καίει στις καρδιές όλων των Ελλήνων. Με αυτές τις σκέψεις, κηρύσσω την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου. 22 Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
Χαιρετισμός του Δημάρχου Μουζακίου κ. Θ. Στάθη Σεβασμιώτατε, κύριε Υπουργέ, κυρία Βουλευτή - Εκπρόσωπε της Βουλής των Ελλήνων, συνάδελφοι της Αυτοδιοίκησης, κύριοι σύνεδροι, συνδημότισσες και συνδημότες, Με χαρά μεγάλη σας καλωσορίζω στο μεγαλύτερο Συνέδριο που έχει γίνει πανελλαδικά και τολμώ να πω και παγκοσμίως, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Αρχιστράτηγο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, το άξιο τέκνο του Δήμου Μουζακίου και του Μαυρομματίου που είναι η γενέτειρά του. Αποτελεί μοναδικό προνόμιο για τον τόπο μας να παρευρίσκονται στο Συνέδριο που μόλις άρχισε, με θέμα: «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η εποχή του», σπουδαίοι συγγραφείς, ερευνητές, καθηγητές πανεπιστημίου και διδάκτορες από όλη την Ελλάδα, με απώτερο σκοπό να «φωτίσουν» μεταξύ άλλων πτυχές της ζωής του μεγάλου ήρωα και να σκιαγραφήσουν την εποχή του Αγώνα της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Ειδικότερα, μέσα από τις εισηγήσεις θα αναλυθούν η προσωπικότητα του Καραϊσκάκη, η κατάσταση της υγείας του, οι συγκρούσεις του, θα παρουσιαστούν άγνωστες πλευρές της δράσης του και πλούσιο αρχειακό υλικό. Επιπρόσθετα, θα αναδειχθεί η επίδραση της μορφής του στη λαϊκή παράδοση, στη λαϊκή κουλτούρα του μεσοπολέμου και στη σημερινή ψηφιακή εποχή, αλλά και σε πολλές μορφές της νεοελληνικής τέχνης, όπως στις εικαστικές τέχνες, στο θέατρο, στην ποίηση και στη λογοτεχνία. Παράλληλα, θα βιογραφηθούν ο γιος του Σπυρίδωνας και ο εγγονός του Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο οποίος διετέλεσε και βουλευτής Καρδίτσας (1906). Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ανέκαθεν είναι ο πρωταγωνιστής στις κορυφαίες εκδηλώσεις του Δήμου Μουζακίου και αυτό το Συνέδριο είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε για να αποτίσουμε φόρο τιμής στον «γιο της καλογριάς», που γεννήθηκε και ανδρώθηκε στο Μαυρομμάτι, πολέμησε και έδωσε τη ζωή του για να απολαμβάνουμε σήμερα εμείς το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας. Ιδιαίτερη τιμή είναι για τον Δήμο Μουζακίου το γεγονός ότι η όλη διοργάνωση τελεί υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, η οποία θα αναλάβει να εκδώσει τα Πρακτικά του Συνεδρίου μετά τη συνάντησή μας με τον Πρόεδρό της κ. Κωνσταντίνο Τασούλα και την παρούσα σήμερα Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της κ. Δρούλια, αλλά και το Υπουργείο Αθλητισμού & Πολιτισμού. Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους εισηγητές για τη συμμετοχή τους στις εργασίες, στην Περιφερειακή Ένωση Δήμων Θεσσαλίας διότι συνέβαλε στην πραγματοποίηση του Συνεδρίου, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας, στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος & Φαναριοφερσάλων και
φυσικά στην Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας για τη συνδιοργάνωσή του. Επίσης, ευχαριστούμε το Επιμελητήριο, τη Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας, τη Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας και την Εταιρεία ΘΕΟΝΗ Φυσικό Μεταλλικό Νερό, για τη στήριξη που πρόσφεραν. Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου μας και τα συμπεράσματά του να είναι η απαρχή της δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης ιστορικής παρακαταθήκης στον Δήμο και στον Νομό μας, για τον βίο και την πολιτεία του φημισμένου Επαναστάτη Ήρωά μας, του Γ. Καραϊσκάκη. 24 Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
Χαιρετισμός της Βουλευτού Καρδίτσας κ. Ασημίνας Σκόνδρα, ως Εκπροσώπου της Βουλής των Ελλήνων Συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και είναι τιμή μου που, ως Εκπρόσωπος της Βουλής των Ελλήνων, σας καλωσορίζω στο ιστορικό Συνέδριο «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η εποχή του». Μια ηγετική μορφή του τόπου μας που «όταν ήθελε, γίνονταν άγγελος και όταν πάλε ήθελε γίνονταν διάβολος», όπως ο ίδιος είχε πει. Για τον «Αετό των Αγράφων», το «καμάρι του Έθνους μας», δεν θα σας μιλήσω εγώ. Τη μορφή και την προσωπικότητά του θα αναλύσουν και θα αναπτύξουν οι εισηγητές του Συνεδρίου, καταξιώμενοι συγγραφείς, ερευνητές, καθηγητές Πανεπιστημίου και διδάκτορες από όλη την Ελλάδα. Ο Καραϊσκάκης που «διεκρίθη ως ουδείς άλλος…», όπως είχε επισημάνει ο Σπυρίδων Τρικούπης, έγραψε το δικό του σημαντικό κεφάλαιο στην ένδοξη ιστορία μας και μας άφησε ως πολύτιμη παρακαταθήκη σημαντικά διδάγματα, με κυρίαρχα,κατά την άποψή μου, τις συμβουλές του λίγο πριν τον θάνατό του: « να είμαστε μονιασμένοι και να στηρίζουμε την πατρίδα». Εκατόν ενενήντα τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, η τόλμη του, η πίστη του, η αγωνιστικότητά του, η φιλοπατρία του, η ανδρεία του, η δικαιοσύνη είναι αρετές που μας εμπνέουν και σήμερα για την επίτευξη των στόχων μας. Το Συνέδριο, που πραγματοποιείται αυτό το τριήμερο από τον Δήμο Μουζακίου και την Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων του Νομού μας και που σήμερα ανοίγει τις πύλες του, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Και εδώ, θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές, διότι μέσα από τέτοιες δράσεις και πρωτοβουλίες αναδεικνύουν τον ρόλο των τοπικών κοινωνιών, κρατούν άσβεστη την ιστορία μας, για να την παραδώσουν στις νέες γενιές που είναι το μέλλον της πατρίδας μας. Τελεί υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων και πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Περιφέρεια Θεσσαλίας- Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας και την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων. Μέσα από τις διεργασίες του θα αποκτήσουμε ακόμη πλουσιότερη γνώση για όλες τις πτυχές του μεγάλου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης, του οποίου η γενέτειρα είναι το Μαυρομμάτι Καρδίτσας. Θα φωτιστούν οι λιγότερο γνωστές πτυχές της εποχής του μεγάλου αγώνα της ανεξαρτησίας. Θα παρουσιαστούν άγνωστες πλευρές της δράσης του εθνικού μας ήρωα, όπως επίσης θα αναδειχθούν οι επιδράσεις στη λαϊκή παράδοση, τις εικαστικές τέχνες, το θέατρο, την ποίηση και τη λογοτεχνία στη χώρα μας. Συγχαίρω όλους εσάς, που σε αυτήν τη δύσκολη εποχή του Covid-19 καταφέρνετε να παρουσιάζετε και να μεταλαμπαδεύετε τα αποτελέσματα των ερευνών σας και τις γνώσεις σας. Χαίρομαι ιδιαίτερα, διότι το σημερινό Συνέδριο, σε συνδυασμό με την ετήσια διεθνή
γιορτή πολιτισμού Καραϊσκάκεια, έναν από τους μακροβιότερους και πιο καταξιώμενους θεσμούς, αναδεικνύουν τον πλούσιο πολιτισμό και την ιστορία του δοξασμένου τόπου μας. Εκ μέρους του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, κ. Τασούλα και των συναδέλφων Βουλευτών, εύχομαι κάθε επιτυχία στις εκδηλώσεις, αφιερωμένες στον «έναν που ξεχώριζε, του Γένους το καμάρι, της Καλογριάς τον γιο…». Σας ευχαριστώ. 26 Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
Στόχοι του Συνεδρίου από τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής Δρα Αντώνη Α. Αντωνίου Η Επανάσταση του 1821 και οι πρωταγωνιστές της υπήρξαν θέματα που συνάρπαζαν κοινό και ιστορικούς, ήδη λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του Ελληνικού Βασιλείου. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, κατά την περίοδο της Επανάστασης, συναποτελούνταν από εκτάσεις που σήμερα είναι γνωστές ως Βαλκανική Χερσόνησος, με σύνορο τον Προύθο, την Μικρά Ασία, τη Συρία, το Ιράκ, την Ιορδανία, το Ισραήλ, το Κουβέιτ, την Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Λιβύη. Επρόκειτο για μια τεράστια Αυτοκρατορία με μεγάλους πόρους και σε ανθρώπινο δυναμικό και σε χρήμα. Γι’ αυτό τον λόγο αυτό το παράτολμο και στα όρια του ανέφικτου επαναστατικό εγχείρημα φαινόταν και φαίνεται απίστευτα μεγαλειώδες. Η απόσχιση από το σώμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ελληνικών εδαφών που συγκρότησαν το νεότευκτο ελληνικό κράτος-έθνος, έστω και περιορισμένο γεωγραφικά, αποτελεί μια ιστορική τομή ευρύτερης ευρωπαϊκής σημασίας. Εκτός από το μεγαλειώδες του εγχειρήματος, η έκταση και η σφοδρότητα της σύγκρουσης, οι πολύπλευρα αντιτιθέμενες –και μεταξύ τους– δυνάμεις των αντιμαχόμενων, το γεγονός ότι πολλοί κοινωνικοί πρωταγωνιστές δεν ήθελαν να χάσουν προνόμια, αλλά να ανελιχθούν κοινωνικά, εκμεταλλευόμενοι τις νέες συνθήκες, που δημιουργούσε η Επανάσταση, ήταν παράγοντες που κατέστησαν δυνατή την ύπαρξη πολλών ετερόκλητων οπτικών, με τις οποίες προσεγγίζονταν και προσεγγίζονται τα φαινόμενα. Παράλληλα, όσο η νεοελληνική κοινωνία εξελισσόταν, η κρατούσα οπτική επηρέαζε τον τρόπο με τον οποίο ανακαλούσαμε μνήμες και υιοθετούσαμε σχήματα ερμηνείας του ιστορικού παρελθόντος. Με αυτόν τον τρόπο, η θέασή μας απέναντι στην Επανάσταση του 1821 έχει διαφοροποιηθεί στην πορεία των χρόνων. Η ταχύτατη εξέλιξη, που μεσολάβησε από το 1821 μέχρι σήμερα, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει αλλάξει τα κοινωνικά δεδομένα και ειδικά τις συνθήκες διαβίωσης σε τόσο μεγάλο βαθμό που είναι ιδιαίτερα δύσκολο στον σημερινό άνθρωπο να κατανοήσει τις κοινωνικές μεταβλητές και ιδιαίτερα τους κοινωνικούς δεσμούς και τις συγκρούσεις σε όλες τους τις διαστάσεις. Η βιομηχανική επανάσταση που μεσολάβησε και γενικότερα η περίοδος της νεωτερικότητας έχει χαλαρώσει τους δεσμούς του παρόντος με το παρελθόν. Οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που συνέβαιναν στην Ελλάδα άλλαζαν και τη στάση μας απέναντι στην Επανάσταση του 1821. Η ερμηνεία πολλών γεγονότων διαφοροποιήθηκε κατ’ επανάληψη και η εικόνα της Επανάστασης που διαχεόταν στις νέες γενιές διαμέσου της εκπαιδευτικής διαδικασίας, διαφοροποιούνταν ανάλογα με τις κοινωνικές ωσμώσεις της εποχής και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Το Συνέδριο έχει ως στόχο να αναδείξει πτυχές της Ελληνικής Παλιγγενεσίας και των επιδράσεών τους στη νεοελληνική κοινωνία, που είτε δεν έχουν ερευνηθεί, είτε
υπάρχει η ανάγκη βελτίωσης ή επαναδιατύπωσης θέσεων και ερωτημάτων γύρω από αυτά. Επιδίωξή μας είναι η ερμηνεία υπό το πρίσμα σύγχρονων ερμηνευτικών εργαλείων, που υιοθετεί η ιστορική έρευνα. Επίκεντρο του προβληματισμού μας, η δράση ενός από τους μεγαλύτερους ήρωες της Επανάστασης του 1821. Οι προσλήψεις της μνήμης του στη νεοελληνική κοινωνία και οι ανασημασιοδοτήσεις της περιλαμβάνονται στις θεματικές του Συνεδρίου. Θεωρήσαμε ότι θα έπρεπε να ενταχθεί στην προβληματική του Συνεδρίου και να αναδειχθεί η επίδραση της μορφής του Καραϊσκάκη όχι μόνο στην νεοελληνική κοινωνία γενικά, αλλά και στην τοπική πολιτιστική ταυτότητα. Γι’ αυτό δώσαμε τον λόγο και σε ερευνητές, οι οποίοι λειτουργούν έξω από θεσμούς ή αυστηρά ακαδημαϊκά πλαίσια, κινούμενοι από προσωπική αγάπη και πάθος για την τοπική ιστορία. Η ιστορική αναζήτηση γύρω από τη ζωή της πολυσχιδούς προσωπικότητας του Γεωργίου Καραϊσκάκη ενός διαπρεπούς τέκνου της εποχής του, μιας εποχής μετάβασης που ατσαλώθηκε μέσα από τις ποικίλες και σφοδρές συγκρούσεις, πιέσεις και προκαταλήψεις που υπέστη, μας δίνει το δικαίωμα να ελπίζουμε ότι ο προβληματισμός του Συνεδρίου θα οδηγήσει σε μια κριτική βιογραφία του Καραϊσκάκη. Αιτούμενο είναι μια σειρά μελετών, που να αναδεικνύει όχι μόνον τις τομές, αλλά και τις συνθήκες και τις συνήθειες του βίου του και κατά προέκταση τη νοοτροπία των ανδρών που σήκωσαν τα όπλα ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ανδρών που κινήθηκαν όχι αβασάνιστα μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας, δρώντας στο μεταίχμιο μιας εποχής και, μέσα από το μέγεθος και τη σκληρότητα της σύγκρουσης, μετεξελίχθηκαν και έπαιξαν ένα σημαντικό εθνικό ρόλο. Γνωρίζουμε ότι οι ερευνητές του Συνεδρίου μας ξεκινούν από διαφοροποιημένες θεωρητικές αφετηρίες, έχουν διαφορετικές προσλήψεις ιστορικής παιδείας και ενστερνίζονται ποικίλα μοντέλα ερμηνείας. Δεν πιστεύουμε, όμως, στον μονομερή προβληματισμό και συντείνουμε στην προώθηση ενός γόνιμου και δημιουργικού διαλόγου στην επιστημονική κοινότητα, ώστε να αναδειχθούν από τις ανακοινώσεις οι τάσεις και οι προβληματισμοί που γεννιούνται στην ιστορική σκέψη. Με αυτόν τον τρόπο, όλοι θα βγούμε πλουσιότεροι σε γνώσεις, επιχειρήματα και εμπειρίες και θα δοθεί η ευκαιρία να εμβαθύνουμε σε ένα ιστορικό αντικείμενο που συναρπάζει και γεννά ερωτηματικά, συγκρούσεις και μύθους. Βέβαια, στις εκτιμήσεις που θα διατυπωθούν νομίζω ότι πρέπει να λείψουν οι σκληρές αντιπαραθέσεις και η εμπάθεια, αφού ο γνώμονας όλων μας είναι η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας. Η αντικειμενικότητα είναι, νομίζω, και πρέπει να είναι στόχος όλων. Για μερικούς είναι περισσότερο δύσκολη, τόσο για μας που περηφανευόμαστε ότι ένας από τους προγόνους μας πολέμησε στο πλευρό του «Αχιλλέα της Ρωμιοσύνης», όσο και για όσους για χρόνια πολέμησαν με τα βιβλία και τα φθαρμένα έγγραφα, ιχνηλατώντας και ερμηνεύοντας με πάθος δράσεις και πορείες ατομικές και κοινωνικές. Με αυτές τις σκέψεις και απόψεις ξεκινήσαμε την οργάνωση του Συνεδρίου και περιμένουμε από την ποιότητα του συνόλου των εισηγητών και την ωριμότητα όλων μας να μας δοθεί η ευκαιρία να εμβαθύνουμε στο θέμα μας και να γίνουμε πλουσιότεροι σε γνώσεις και εμπειρίες. Δεν θελήσαμε να προχωρήσουμε σε αποκλεισμούς. Άλλωστε 28 Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjYz